B1960 yılında Dahomey Cumhuriyeti adıyla Fransa’dan tam bağımsızlığını alan bu küçük Batı Afrika ülkesi, 1975 tarihinde ismini Benin Cumhuriyeti olarak değiştirmiştir. Bayrağı, sol kısımda dikine yeşil, kalın bir hat ve bu hattın sağ kısmında ise ikiye ayrılmış bir şekilde üst- te sarı ve altta kırmızı renklerden oluşmaktadır.
Batısında Togo, doğusunda ise Nijerya yer almaktadır. Ülke ince uzun ters duran bir şişeye benzediği için bu iki komşusu neredeyse bütün sınırlarını kaplamaktadır. Kuzeyinde ise Burkina Faso ve Nijer bulunmaktadır. Ülkenin yüzölçümü 112.622 km2’dir.
Bu alanın yaklaşık 2.000 km2’si nehir ve göllerden oluşmaktadır. Benin’in toplam 121 km sahil şeridi ve 1.989 km kara sınırı vardır. (Burkina Faso 306 km, Nijer 266 km, Nijerya 773 km, Togo 644 km) Ülke coğrafyasında genel olarak engebeli düzlükler ve alçak tepe ve dağlar hakimdir.
Ülkenin en yüksek noktası 658 m. yükseklikteki Sokbaro Dağı’dır. Tropik iklimin hüküm sürdüğü ülkede mevsimler, okyanustan gelen nemli rüzgarların ve kuzeydeki çölden gelen kuru havanın etkisi altındadır. Ülkenin kuzeyinde kuraklık hakimdir. Güneydeki koşullar ise zengin bir tropik bitki örtüsünü desteklemektedir. En sıcak ay Mart (26-28°), en soğuk ay Ağustos (23-25°C), en kurak ay Aralık ve en yağışlı ay Haziran ayıdır.
Yaklaşık dokuz milyonluk bir nüfusu olan ülke yüzyıllarca köle ticaretinin ve sömürgeciliğin pençesin- de kalmış günümüzde de bunun acı etkilerini hala yaşamaktadır. Pek çok kabilenin yer aldığı Benin’in etnik yapısı şu şekildedir: Fon (39.2%), Adja (15.2%), Yoruba (12.3%), Bariba (9.2%), Peulh ( 7%), Ottamari (6.1%), Yoa-Lok- pa ( 4%), Dendi ( 2.5%). EİU tahminlerine göre Benin’in 2011 yılı itibarıyla toplam nüfusu 9,1 milyondur. Nüfus artış hızı (2007-2011 dönemi) %2,35 civarındadır. Tüm nüfus bazında kadın erkek sayısı eşittir. Nüfusun yarısından fazlasını 15-64 yaş grubu oluşturmaktadır.
Benin’de ortalama ömür beklentisi erkeklerde 57,8 yıl, kadınlarda ise 60,2 yıldır. Nüfusun % 41’i şehirlerde yaşamaktadır. Yıllık şehirleşme oranı % 4 civarındadır. Toplam işgücü 3,3 milyon kişi dolaylarındadır. (Kadın işgücü % 38,3) Ülkede kırktan fazla kabile grubu yaşamaktadır. Koloni döneminde güneydeki Fon ve Yoruba grupları Fransız eğitim sisteminden istifade etmişlerdir. Bariba ve Somba kuzeydeki kabilelerin başında gelmektedir. Benin’de eğitim seviyesi yetersiz yatırım nedeniyle son derece düşük düzeydedir. Bununla birlikte, birçok Sahra-altı ülkeyle karşılaştırıldığında, son on yıl içinde eğitimle ilgili göstergelerin nispeten iyileştiği gözlenmektedir. 15 yaş üzeri nüfusta okuma yazma oranı erkeklerde % 48, kadınlarda ise % 24 civarındadır.
Türkiye – Benin İlişkileri
Dışişleri Bakanlığımızın verdiği bilgilere dayanarak Türkiye ve Benin arasında herhangi bir sorunun olmadığı söylenebilir. Aksine iki ülke arasındaki ilişkiler son yıllarda ivme kazanmıştır. Benin’e Akra Büyükelçiliğimiz, ülkemizde ise Benin’in Paris Büyükelçiliği akreditedir. Türkiye’nin Benin’deki ilk Büyükelçisi Turgut Rauf Kural ise görevine 2014 yılında başlamıştır.
Benin ile 2009 yılında yaklaşık 29 milyon ABD Doları olarak gerçekleşen ikili ticaret hacmimiz 2010 yılında 121,5 milyon ABD Doları’na yükselmiş olup, % 325 oranında artış göstermiştir. Benin’e ihraç ettiğimiz başlıca mallar arasında mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahzarları, hububat ve mamûlleri, demir ve çelik, elektrik makina ve cihazları bulunmaktadır. Benin’den ithal ettiğimiz başlıca mallar arasında ise pamuk bulunmaktadır.
Benin Hakkında Genel İktisadi Bilgiler
Benin Afrika’da ve Batı Afrika’da en az doğrudan yabancı sermaye çeken ülkelerden biridir. 2011 yılına kadar ülkeye giren doğrudan yabancı sermaye sadece 968 milyon dolar tutarındadır. 2011 yılında ülkeye sadece 118 milyon dolarlık doğrudan yabancı sermaye girmiştir.
Benin’de son yıllarda alınan tedbirlerle ihracat artırılmaya çalışılmaktadır. Ülkenin ihracatı büyük ölçüde geleneksel tarım ürünleri ile bazı sanayi ürünlerinin ihracatına dayanmaktadır. Bu ürünlerden özellikle tarım ürünlerinin ihracatında, dünya fiyatlarına ve hava koşullarına bağımlılık nedeniyle dalgalanmalar görülmektedir. Benin’de iç talep önemli ölçüde ithalatla karşılanmaktır.
Benin’in dış ticaret dengesi genel olarak açık vermektedir. Ülkede 2011 yılı toplam dış ticaret hacmi 9,3 milyar dolar, dış ticaret açığının ise 8,2 milyar dolar civarında gerçekleşmiştir. Başta Nijerya olmak üzere komşu ülkelerle kayıt dışı ticaretin (çoğunluğu re-export) varlığı, ülkenin dış ticaret istatistiklerinin sağlıklı olarak belirlenmesinde engel teşkil etmektedir. 1980’li yıllardan bu yana süregelen ekonomik ve finansal krizleri bertaraf etmek için hükümet, 1991 yılından itibaren ekonomik reformlar uygulamaya başlamış, bütçe ve dış ticaret açıklarının azaltılmasını hedeflemiştir.
Bu bağlamda ticaret politikası reformuna özel önem verilmiştir. Reformlar öncelikle ithalat yasakları ve kotaların kaldırılmasıyla başlamıştır. İthalatta miktar kısıtlamalarının kaldırılmasından sonra, efektif olmadığı düşünülen gümrük vergileri oranları değiştirilmeye başlanmıştır. Bu reformla amaçlanan, kamu gelirlerinde fazla bir gelir kaybına yol açmadan, etkin bir gümrük tarife politikasının uygulanmasıdır.
Yerli üretimin korunması amacıyla, gümrük vergileri reformu kademeli olarak uygulanmış ve iç piyasada satılan ürünlerde telafi edici vergi getirilmiştir. Benin ve Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği’nin (WAEMU) ve CFA Bölgesi’nin diğer üyeleri gümrük vergileri konusunda bir anlaşmaya varmış ve ortak gümrük tarifeleri (CET) tesis edilmiştir. Bu çerçevede ürünlere göre uygulanacak vergi oranları (% 15 dışında) aynı kalmış olup, “CET”in eski tarifeye göre asıl farkı ürün kategorilerinde ortaya çıkmaktadır.
Cotonou Limanı’nda, Benin’in denize erişimi olmayan komşuları Burkina Faso ve Nijer’e yapılan ithalat için kullanılan bir serbest bölge bulunmaktadır. Ancak yabancı ithalatçılar Cotonou Limanı’ndaki olumsuz işletme koşulları nedeniyle serbest bölgeden yeterince yararlanamadıklarından şikayet etmektedirler.
Cotonou’nun kuzeyinde yer alan Seme’de yeni bir serbest bölge kurulması planlanmaktadır. Benin’de ithalatla ilgili birçok kolaylaştırıcı önlem alınmasına rağmen, gümrük ve liman otoritelerinin uygulamaları ithalatı güçleştirmektedir. İthalatta gerekli belgeler ürüne göre değişmekte olup, talep edilen belli başlı evrak içinde, fatura, konşimento, menşe şahadetnamesi, gümrük beyannamesi, sağlık sertifikaları, çeki listesi, denetim belgesi, vs. yer almaktadır.
Benin’e ithal edilecek malların yükleme öncesi denetim işlemlerinin yaptırılması gerekmektedir. Benin diğer WAEMU ve CFA Bölgesi ülkeleri ile birlikte ortak gümrük tarifleri (CET) uygulamaktadır. Bir diğer deyişle CET, WAEMU üyesi ülkelerce ithal edilecek ürünlere uygulanan standart bir tarife sistemidir.
CET kapsamında uygulanan vergi ve tarifeler içinde gümrük vergisi (ürüne göre % 0 ile % 20 arasındadır), birlik payı (%1), istatistik vergisi (%1), ithalat dolaşım vergisi (% 10) ve koruma vergisi (% 10-20) yer almaktadır. Ülkede uygulanan KDV oran % 18’dir. CET kapsamındaki gümrük tarifeleri mal grubu bazlı dörtlü bir sınıflamaya dayalıdır: 1- % 0 gümrük vergisi: İlaçlar ve kitaplar 2- % 5 gümrük vergisi: Zaruri mallar, temel hammaddeler, sermaye malları ve bazı özel girdiler (yerli sanayi tarafından kullanılan mamuller ve yarı mamuller) 3- % 10 gümrük vergisi: Girdiler ve ara mallar 4- % 20 gümrük vergisi: Nihai tüketim malları, WAEMU Bölgesi dışından ithal edilen ürünler.
Benin’e Giden İş Adamlarımızın Dikkat Etmesi Gerekenler
-Benin’de Fransızca, Fon, Yoruba ve ayrıca bir- çok yerel dil konuşulmaktadır. Ülkede İngilizce fazla yaygın değildir. Bu nedenle Fransızca bilmek veya Fransızca bilen bir tercümanla çalışmak oldukça yararlı olacaktır.
-Benin’in uluslararası telefon kodu +229’dur. Mobil telefonlar (5 hizmet sağlayıcı vardır) oldukça yaygındır ve hemen hemen bütün Benin kapsama alanı içindedir. Bir aylık ve ön ödemeli abonelik mümkün bulunmaktadır. Internet kafelerde ve otellerde yüksek hızlı internet hizmeti mevcuttur. Ayrıca ülkede uzun süre kalacakların evlerine ve ofislerine internet hattı bağlatmaları mümkün bulunmaktadır.
-Benin’in CET ve WTO üyesi olması birçok ticari engelin kalkmasını sağlamıştır. Bununla birlikte gümrük işlemlerinin etkin bir şekilde yürümemesi, deniz, hava veya kara yoluyla yapılan ithalatta zaman ve para kaybına yol açabilmektedir. Diğer taraftan, limanda bir gümrüklü antrepo kiralamak teorik olarak mümkün olmakla beraber, pratikte ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır.
-Benin’in standartları genelde Fransa kaynaklıdır. Ülkede 220 volt elektrik ve metrik sistem uygulanmaktadır. Ülkede standartlarla ile ilgili olarak “The Benin Center for Standardi- zation and Quality Management (CEBENOR)” isimli kuruluş yetkilidir. Kuruluşun temel amaçlarından biri, yerli ürünlerin kalitesinin artırılmasıdır. CEBENOR aynı zamanda bütün mal ve hizmetlerle ilgili resmi standartların onaylanması ve yayımından sorumludur. CEBENOR, belgelendirme kuruluşları ile işbirliği içinde çalışmaktadır.
-Ülkede para politikası bölgesel merkez ban- kası BCEAO (West Africa Central Bank) tarafından kontrol edilmektedir. Bankanın ana önceliği CFA Frankının, Euroyla olan bağının korunmasıdır. Frank Bölgesi üyeliği hükümeti borçlanma ve para arzı konusunda sınırlandırmaktadır. Faiz oranları BCEAO’nun para politikasının temel aracıdır. Son yirmi yıldır ülkede sıkı para politikası uygulanmış ve enflasyon baskısı büyük ölçüde azaltılmıştır.
Para politikası BCEAO tarafından belirlendiğinden, hükümet mali politikaya odaklanmış durumdadır. Mahalli gelirlerin yaklaşık üçte birini gümrük vergileri oluşturmaktadır. Son yıllarda bütçe açığı artan gelirler ve bütçe uygulamalarının iyileştirilmesi sayesinde makul düzeylerde tutulabilmiştir. Ülkede hükümet alt yapı yatırımlarını finanse etmek için zaman zaman hazine bonosu ihraç etmektedir.
-Kamu alımları ülkedeki kamu ihale mevzuatına göre yapılmaktadır. İhaleler ülkedeki büyük gazetelerde ve www.gouv.bj isimli web sitesinde yayınlanmaktadır. Tekliflerin Fransızca olarak hazırlanması gerekmektedir. Kamu ihalesi açılan belli başlı alanlar içinde enerji, yol ve köprü yapımı, inşaat, tarımsal ekipman, motorlu taşıtlar, sağlık, güvenlik ekipmanları, medikal ürünler, vs. yer almaktadır.
-Benin’de iş yapmak isteyen firmaların satış sonrası hizmetleri eksiksiz yerine getirmesi ticari başarıları açısından büyük önem taşımaktadır. Ülkede alıcılar genel olarak satın alınan ürünle ilgili satış sonrası hizmetlerin fiyata dahil olduğunu düşünmektedirler. Bu nedenle mal ihracından önce satış sonrası hizmetlerin nasıl verileceği konusunda alıcıyla önceden mutabık kalınması önem arz etmektedir.
Benin Cumhuriyeti ile İlgili Diplomatik Bilgiler
Benin’e seyahat etmek isteyen bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının vize alması gerekmektedir. Ülkeye girişe imkan veren vizeler için Benin’in aşağıda adresi verilen İstanbul Fahrî Başkonsolosluğu’na danışılması gerekmektedir. Benin’e gitmek isteyenlerin sarı humma aşısı yaptırmaları zorunludur. Söz konusu aşının seyahatten en az 10 gün önce yapılması gerekmektedir.
Bunun haricinde sıtmanın çok yaygın olduğu Benin’e gideceklerin gerekli tedbirleri almasını hatırlatmak gerekmektedir. Dışişleri Bakanlığımızın Benin hakkındaki son uyarısı ise özellikle hava karardıktan sonra şehirlerarası yolculuk yapılmaması yönündedir. Türk Hava Yolları’nın süresi altı saat olan gidiş yönünde doğrudan uçuşları bulunmaktadır. Bu uçuşlar İstanbul’dan Cotonou şehrine haftanın dört günü yapılmaktadır (Pazartesi, Çarşamba, Cuma ve Pazar).
Dönüşte ise Fildişi Sahili ülkesinin eski başkenti olan Abidjan aktarmalı olarak dokuz saatte İstanbul’a dönülebilmektedir. Ülkeye girişte (15 yaşından büyük her- kes için) 250 gr. tütün veya 200 sigara veya 25 puro veya 100 sigarillo; bir şişe şarap ve bir şişe alkollü içki; ve 500 ml eau de toilette ve 250 ml parfüm vergiden muaftır.
