Yaklaşık olarak Türkiye kadar bir yüzölçümüne sahip olan Mozambik, 25 Haziran 1975 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Yaklaşık beş yüz yıl boyunca Portekiz sömürgesi olarak kalmıştır. Bağımsızlık süreci 1962 yılında FRELIMO yani Mozambik Kurtuluş Cephesi’nin kurulması ile başlamıştır.
Portekiz sömürgesi sona erdiği zaman Mozambik Kurtuluş Cephesi Sosyalist bir Mozambik Cumhuriyeti kurmuştur. Kurulduğu zaman Mozambik Halk Cumhuriyeti adını alan ülke, 1986 yılında FRELIMO liderinin bir uçak kazasında ölmesi ile sarsılmıştır. Bu hadiseden sonra FRELIMO’daki Marksist kanat iyice güçlenmiş ve ülkede hakim konuma gelmiştir.
Bunun neticesinde endüstri tamamen kamulaştırılmış ve tarımsal üretim kooperatifleri kurulmuştur. Bütün bunların haricinde 1976 yılında dış ülkelerin desteği ile kurulan RENAMO yani Mozambik Ulusal Direniş’i tarih sahnesine çıkmıştır. FRELIMO ile RENAMO arasında on altı yıl boyunca çok büyük çapta bir iç savaş sürmüştür. En nihayetinde 1990 yılında iç savaş sona ermiş ve ülke çok partili yapıya adım atmıştır.
Günümüzde Mozambik siyasi arenasında yaklaşık yirmi parti yer almaktadır. Fakat içlerinden sadece FRELIMO ve RENAMO’nun ciddi ağırlığı vardır. 2013 yılı verilerine göre ülke nüfusu yaklaşık olarak yirmidört milyondur. Ülkenin neredeyse tamamını Afrika’nın yerli halkı olan Bantu etnik topluluğu oluşturmaktadır. Bantular haricinde Portekizlilerin başı çektiği küçük bir Avrupalı azınlık ile birlikte bir miktarda Çinli ve Hintli yaşamaktadır.
Bantular ise %40 oranında Makua, %21 oranında Tsonga, %12 oranında Yao, %11 oranında Makonde, %7 oranında Svahili, %4 oranında Cheva ve %3 oranında Shona kabilelerine ayrılmaktadır. Her ne kadar ülkenin resmi dili Portekizce olsa da onun yanı sıra ülkede kırka yakın farklı dil ve lehçe konuşulmaktadır. Nüfusun sadece yarısı Portekizce konuşabilmektedir ve bu dilin gittikçe önemi azalmaktadır. Ülke dini yapı olarak da oldukça karışıktır. %56’sının Hıristiyan olduğu ülke de Katolik nüfusun oranı %28 civarındadır. Farklı Hıristiyan mezheblerinin yanı sıra yaklaşık %18’lik bir müslüman nüfusta ülkede mevcuttur. Afrika’nın güney doğusunda yer alan ülkenin doğusunu tamamen Hint Okyanusu kaplamaktadır. Kuzeyinde Tanzanya, Malavi ve Zambiya, batısında Zimbabve ve Güney Afrika Cumhuriyeti yer almaktadır. Güney sınırı da gene Güney Afrika Cumhuriyeti ile Svaziland çizmektedir.
İlginçtir ki ülkenin adının günümüzde de Mozambik’e bağlı olan Mozambik Adası’na ilk gelen ve daha sonra yöneticisi olan ve buraya adını veren Arap şeyhi Musa Ben Mbiki’den geldiği düşünülmektedir. Ülke idari olarak Cabo Delgado, Gaza, Inhambane, Manica, Başkent, Maputo, Nampula, Niassa, Sofala, Tete ve Zambezia isimli on bir bölgeye ayrılmış durumdadır.
Mozambik’te bulunduğu yer itibariyle tropikal iklim hüküm sürer. Bizim yaşadığımız durumdan oldukça farklı olarak yılda sadece iki mevsim görülmektedir. Bunlardan birisi kurak diğeri ise yağışlı ve hatta aşırı yağışlı olanıdır. Yıllık yağışın neredeyse tamamı Ekim ayından Mart ayına kadar durmadan devam eden yağışlar neticesinde yeryüzüne iner. Hafif kurak olan diğer mevsim ise Nisan ayından Eylül ayına kadar devam etmektedir. Bu dönemde, ekvatordan güneye doğru akan Mozambik sıcak su akıntısı oldukça etkilidir. Bu akıntılar neticesinde Mozambik kıyılarında 19°C’lik ideal bir sıcaklık ortalaması tutturulur. Ülkenin turizm potansiyelinin altında da bu ideal sıcaklık ve uzun sahilleri vardır.
Türkiye – Mozambik İlişkileri
Türkiye ve Mozambik arasındaki ilişkiler uzun yıllar boyunca sınırlı kalmıştır. İki ülke arasındaki iktisadi ve ideolojik farklar bu ikili ilişkilerin sınırlı kalmasının ana nedeni olmuştur. Fakat son yıllarda dışişleri bakanlığımızın verdiği bilgilere nazaran Türkiye Cumhuriyeti’nin bir takım adımlar attığını görebilmekteyiz. Bu girişimler neticesinde 2011 yılı Mart ayında Maputo’da Büyükelçilik açılmıştır. Bu hadisenin iki ülkenin arasındaki ilişkilerin gelişmesi yönünde önemli bir adım teşkil ettiğini söyleyebiliriz. Bütün bunlara rağmen ülkemizle Mozambik arasında henüz imzalanmış herhangi bir ikili anlaşma bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, iki ülke arasındaki ilişkilerin hukuki zemininin kurulması amacıyla başta ekonomik olmak üzere, her alanda anlaşmaların imzalanması için çalışmalar sürdürülmektedir. Mozambik’le olan ticaret hacmimiz 2013 yılı itibariyle 100,4 milyon dolara ulaşmıştır. Türkiye Mozambik’e, taşkömürü katranı, ham petrol ürünleri, uçucu yağlar, elektrikli makineler, demir ve çelik ihraç etmekte, bu ülkeden susam, tütün ve taşkömürü ithal etmektedir.
Mozambik Hakkında Genel İktisadi Bilgiler
Dünya’nın düşük gelirli ülkelerinden birisi olan Mozambik, bunun aksine zengin doğal kaynaklara sahiptir. Mozambik, 1990 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile pazar ekonomisini benimsemiş, yatırım ortamının iyileştirilmesi ve ekonomik altyapısının yeniden inşası gayreti içerisine girmiştir. Bunların sonucu olarak, Mozambik ekonomisi hızla büyümekte olup, geçen on yılda ortalama %8’lik bir büyüme hızını yakalamıştır. Mozambik; Zambiya, Zimbabve, Botsvana limanlarıyla, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin kuzey kısmının denizle bağlantısını sağlayan bir ülke konumundadır. Bu nedenle, ülkede bulunan limanlar, ekonomik bakımdan büyük önem taşımaktadır.
Aslında tarıma oldukça elverişli bir ülke olmasına rağmen bunun sadece %5’inde tarım yapılabilmektedir. Ülkenin doğal zenginliklerini, hidroelektrik enerji, kömür, doğalgaz, titanyum cevheri, tantalin, grafit, demir cevheri ve yarı değerli taşlar oluşturmaktadır. Başlıca ihraç kalemlerini ise pamuk, kaju fıstığı, şekerkamışı, çay, mısır, hindistancevizi, narenciye ve tropik meyveler, patates, kereste, sığır ve kümes hayvanları, kimyasal madde, alüminyum, doğalgaz ve karides oluşturmaktadır. İthalat kalemleri ise makine ve teçhizat, araç, yakıt, kimyasal maddeler, metal ürünleri, gıda ve tekstil ürünlerinden oluşmaktadır.
Mozambik Cumhuriyeti’nin Yatırımları Teşvik Merkezi (CPI) tarafından 19 Eylül 2012 tarihinde yapılan açıklamaya göre, 2012 yılının ilk yarısında toplam beş proje ve yüz on altı milyon dolarlık bir ortak girişimle Mozambik’e yatırım yapan en fazla şirket Portekiz menşeli olmaktadır. Açıklamaya göre, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Mauritius, elli altı milyon dolarlık ve otuz milyon dolarlık yatırımlarla ikinci ve üçüncü sırada gelmekte olup, dördüncü sırada yirmi dört milyon dolar toplam değere sahip olan yedi projeyle Çin yer almaktadır. 2.500 kilometrelik sahil şeridine sahip Mozambik’te, ayrıca büyük bir turizm potansiyeli bulunmaktadır.
Başlıca İhracat Partnerleri:
- Güney Afrika Cumhuriyeti: % 30,9
- Belçika: % 12,8
- Çin: % 9
- İtalya: % 7,8
Başlıca İthalat Partnerleri: - İspanya: % 6,2
- Hindistan: % 5,6
- Güney Afrika Cumhuriyeti: % 30,7
- Çin: % 12,2
- Hindistan: % 11,4
- ABD: % 5,1
- Portekiz: % 4,8
- Avustralya: % 4,4
Mozambik Cumhuriyeti ile İlgili Diplomatik Bilgiler
Türkiye ve Mozambik arasında Vize Muafiyet Anlaşması bulunmamaktadır. Dolayısıyla, Türk vatandaşlarının Mozambik’e girişte vize almaları gerekmektedir. Mozambik’in yurtdışındaki Büyükelçiliklerinden giriş vizesi alınabileceği gibi, Maputo havalimanında da 84 ABD Doları karşılığı giriş vizesi almak mümkündür.
Mozambik’e seyahat edecekler için Mozambik vize rejimi şu şekildedir:
-Mozambik’in ülkemizde vize vermeye yetkili temsilciliği bulunmadığından, vatandaşlarımızın vize talepleri için Mozambik’in Türkiye’ye akredite Roma Büyükelçiliğine başvurmaları gerekmektedir. Mozambik’in Roma Büyükelçiliği iletişim bilgileri:
Adres: Via Filippo Corridoni 14, 00195/Roma
Telefon: (06) – 37514675 Faks: (06) 37514699
E-posta: consolato@ambasciatamozambico.it
Mozambik’e seyahat etmek isteyen vatandaşlarımız, sadece turizm amaçlı tek girişli vizelerini Mozambik sınır kapılarından da alabilmektedirler. Bunun için, ziyaretçilerin en az altı ay geçerliliği olan ve birkaç boş sayfası bulunan bir pasaporta sahip olmaları, bir yakının davet mektubunu veya otel rezervasyonu olduğuna dair bir belgeyi, uçakla geldikleri takdirde dönüş biletlerini ibraz etmeleri gerekmektedir. Bu şartları yerine getirdikleri takdirde, Mozambik makamlarının da uygun görmesi halinde, vatandaşlarımız turizm amaçlı vizelerini sınırdan alabilirler.
Bunlara Göz Atmak İster Misiniz?
