Ökkeş Homak: “Afrika, Türk iş dünyasına önemli fırsatlar sunuyor…”

“Afrika, Türk iş dünyasına önemli fırsatlar sunuyor… “
Türkiye’nin 2018 yılında gerçekleştirdiği 168 Milyar Dolarlık ihracat içinde, Avrupa Birliği ülkelerinin payı yüzde 45’e karşılık geliyor. Ancak son dönemde yaşlı kıtadaki ülkelerin büyüme ivmelerinde düşüşler yaşanması, Türk ihracatçılarını alternatif pazarlara yönlendiriyor.

“Kara Kıta Afrika”, alternatif pazar arayışında ilk mercek tutulan coğrafyaların başında geliyor. Yaklaşık 1,3 Milyar nüfusa sahip Afrika’daki ülkelerin gelir düzeyleri her geçen yıl artıyor. Türk şirketleri için çok önemli fırsatlar sunan Afrika ülkelerine yapılan ihracat ise 2018 yılı sonu itibarıyla sadece 14,5 Milyar Dolar seviyesinde. Türkiye’nin toplam ihracatı içinde sadece yüzde 9’a karşılık gelen bu ihracat rakamı, Türkiye’nin potansiyelinin çok gerisinde…

ŞANSLI SEKTÖRLER
Afrika’da uzun yıllardır farklı sektörlerde faaliyet gösteren Limak Grubu, bu noktada çok önemli deneyimlere sahip bir şirket olarak öne çıkıyor. Afrika’daki yatırım fırsatlarını ve karşılaşılan zorlukları en iyi bilen profesyonel yöneticilerin başında ise Limak Çimento Grubu’nda Satınalma Direktörü Ökkeş Homak geliyor…

Sintek Plus için Afrika’daki yatırım imkânlarını değerlendiren Homak, kıtadaki tüm ülkelerin modern yapı ve konut ihtiyaçlarının çok ciddi oranlarda yüksek olduğunu belirterek; altyapı, köprüler, yollar, statlar gibi ihtiyaçların karşılanmasında Türk şirketlerinin yurt dışı deneyimleri ve yetkin kadrolarıyla öne çıktığını söyledi. Limak Çimento Grubu’na bağlı çimento fabrikalarının bulunduğu Mozambik ve Fildişi Sahilleri’nde de bu tür devlet projelerinin olduğunu kaydeden Ökkeş Homak, “Çimento sektörümüzün dışında, diğer sanayilere ihtiyaçların olduğunu bizzat yaşıyor ve arz sıkıntısını hissediyoruz. Sanayi ve kimya sektörleri bizim ihtiyacımız olan sektörler olarak öne çıkıyor. Bu sektörlerin, tedarikte sorunlar yaşayabildiğimiz gibi ciddi oranda yüksek fiyatlardan ekipman temin edilebileceğini görüyoruz. Bu ekipmanların arz sıkıntısı ve yüksek fiyatlarından dolayı, genellikle ihtiyaçlarımızı, kendi ülkemizden temini yoluna gidiyoruz. Kendi sektörümüz ışında ise, otomotiv ve otomotiv yan sanayisin de yatırım fırsatları arasında olduğunu düşünüyorum.” dedi.

GTİP SÜREÇLERİNE DİKKAT
Afrika’da ihtiyaç duyulan konutlar arasında villa türü konutların da olduğunu kaydeden Homak, konutların altyapı ve iç donanımları da dâhil olmak üzere her türlü ihtiyaçlarının, Türkiye’deki şirketler için yatırım fırsatı olduğunu vurguladı. Özellikle elektrik ve su tesisat işleri ve bu işlere ait ekipmanlara duyulan ihtiyacın yüksek olduğuna dikkat çeken Ökkeş Homak, şu değerlendirmeyi yaptı:

“İklim şartlarından dolaylı, konutlarda soğutma sistemlerinin kullanılması adeta konut ihtiyaçları, arasında olmazsa olmaz durumda. Bu sektörde de iş yapma olanaklarının oldukça yüksek olduğunu düşünüyorum. GTIP (Gümrük Tarife İstatistik Poz numaraları) hakkında Dünya Ticaret Örgütü, dünyadaki tüm üyelerine, ekipmanlarda standardizasyon için her ne kadar bir yeknesaklık sağlamaya çalışsa da, yine de, malzeme tanımları ve bunların ilgili ticarete konu ülkelerin dillerine çevirisinde sorunlar olabiliyor. Bu tür sorunların bertaraftı için olabildiğince yatırımcılarımız evrensel ekipmanlara başvurmalı, üniteyi komple bir GTIP olarak görmeli ve ünitenin detay ekipmanları ile uğraşmamalı. Yatırım teşvik listeleri oluşurken, bütünleyici üniteler bazına belgenin indirgenmesinin olası sorunların önlenmesi açısından önem taşıdığını düşünüyorum.”

AFRİKA’DA YATIRIM YAPMAK İSTEYEN ŞİRKETLERİN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER
Limak Çimento Grubu’nda Satınalma Direktörü Ökkeş Homak, Afrika’da yatırım yapmak isteyen şirketlere önemli uyarılarda da bulundu. Hangi sektörde olursa olsun, yapılacak yatırımlara ait kapsamlı fizibilite çalışması yapılması gerektiğini söyleyen Homak, şu görüşleri dile getirdi:

“Afrika’da bir yatırımın istenen istikamette realize edilebilmesi için, şu üç bileşenin önem derecesi bakımından bir birinden farkı yok: ‘Kapsamlı bir fizibilite’, ‘Gümrük Vergisi, Gelir Vergisi ve yasal mevzuatlar’ ve son olarak ‘güvenilir acente ve firmalar.’ Fizibilite çalışması, maliyet unsurlarından tutun da, piyasa fiyatları, satış fiyatlarınız ve en nihayetinde şirket karlılığınıza kadar yatırımcıya birçok alanda ışık tutabilecek önemli bir çalışmadır. Yatırımcının kararının olgunlaşmasına en etkili veri kaynağıdır. Bu nedenle, fizibiliteyi etkileyebilecek unsurlar detaylı şekilde, olabildiğince noksan bir veri bırakılmadan, tamamlanması önemlidir. Vergiler ve yasal mevzuatlar yatırımın geleceğini ve kaderine etki edebilecek önemli veri kaynaklarıdır. Örneğin, gümrük vergisi yatırım malzemesi fiyatını arttıracak bir maliyet unsurudur. Fildişi Sahilleri ülkesinde bazı ürünlerin GTIP kodlarında gümrük vergisi %25’ten fazladır. Yasal mevzuatlar yatırım hakkında atılacak adımların durumunu belirler. Örneğin, döviz mevduatı ve döviz transferlerinin zorlukları ve bu konudaki mevzuatların iyi bilinmesi hammadde ve ekipman teminlerinde sorunlar oluşturabilir. Yatırımın realize edilmesi en nihayetinde, acenteler ve firmaların fonksiyonları oldukça yüksektir. Diğer iki başlık yatırımın evraksal ve teori kısmını adeta sanal olarak yansıtsa da, acente ve firmalar fiilidir ve işin merkezinde, gerçek unsurlardır. Bu gerçeklikler fiziki dokümantasyon, fiziki ekipmanlar, konteynerler, açık yük gemileri gibi unsurlardan oluşur. Reel unsurları rahatlıkla yaşayabileceğimiz ve yatırımın olmazsa olmazı makine-ekipmanların teminini sağlayan işler bu alandadır. Firmalar ve acenteler ile yapılan işlerde, evrakların bir birine uyumlu şekilde, zamanında silsile yoluyla hazırlanması önemlidir. Örneğin, biz yatırımlarımızda evrak uyumu olması ve ekraksal sorun yaşanmaması için taşeron firmalarımızın evrak tanzimlerinde yardımcı olduk. Ekipman temininde çeşitli modeller kurduk. Bizim ve taşeronlarımızın evraklarını birlikte kontrol ettik ve acentelerimizle sürekli iletişim içinde olduk.”

YATIRIM POTANSİYELİNDE ECOWACS ÜLKELERİ ÖNE ÇIKIYOR
Afrika kıtasında diplomatik olarak tanınmış 54 bağımsız devlet, 9 bölge ve 3 adet de sınırlı tanınmış devlet bulunuyor. Bölgede yatırım fırsatlarının yüksek olduğu ülkeler ise kısa adı ECOWAS (Economic Community of West African States ) olan Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu çatısı altında buluşan devletler olarak dikkat çekiyor. ECOWAS bünyesinde Benin, Burkina Faso, Fildişi Sahili, Gambiya, Gana, Gine, Gine Bissau, Liberya, Mali, Nijer, Nijerya, Senegal, Sierra Leone, Togo, Yeşil Burun Adaları (Cape Verde) bulunuyor. Limak Çimento Grubu’nda Satınalma Direktörü Ökkeş Homak, ECOWAS ülkelerinin gerek yatırım fırsatlarını oluşturma gerekse projelere verilen destekler dikkate alındığında öne çıkan ülkeler olduğuna dikkat çekti. Birlik yapısının ve ülkelerindeki istikrarın devamını sağlama konusunda kararlı olacaklarını düşüdüğünü vurgulayan Homak, bu ülkelerin yanı sıra Güney Afrika, Kamerun ve Mozambik gibi ülkelerin de yatırım yapılabilecek ülkeler arasında yer aldığını söyledi.

AFRİKA İLE DIŞ TİCARET HACMİMİZ 21 MİLYAR DOLAR
(*) MİLYAR DOLAR
YIL     İHRACAT   İTHALAT
2008  9,1    5,6
2009  10,1  3,9
2010  9,3    4,8
2011  10,4  6,8
2012  13,3  5.9
2013  14,2  6,0
2014  13,7  5,9
2015  12,5  5,1
2016  11,4  5,4
2017  11,7  7,2
2018  14,4  7,0