Bu yazımızda, tasarlanmış ve uygulamada olan yer altı çalışmaları ve maden havalandırma şartları arasındaki ilişkiden ve bunun yanında yeraltı maden havalandırmasının iş sağlığı güvenliğini nasıl etkilediğinden bahsetmek istiyoruz. Bilindiği üzere yeraltı maden şartları insanlar için doğal bir yaşama ya da çalışma alanı değildir. Bir yeraltı madeninde verimli çalışma yapılabilmesi için, öncelikle insani yaşam ve ortam şartlarının sağlanması gerekmektedir, bu da ancak madenin doğru bir biçimde havalandırılması ile yapılabilir.
Havalandırma; metan, yangın, iklim ve toz risklerinin önlenmesinde oldukça önemlidir. Maalesef havalandırmanın üretim miktarına doğrudan bir katkı yapmaması, genellikle, havalandırmanın fazladan masraf olarak algılanmasına sebep olur.
Bu sebeple, havalandırma yetkililer tarafından göz ardı edilebilmektedir. Ancak bu durum ciddi sonuçlara sebebiyet verebilmektedir. Bu sonuçlar ise genellikle; çalışanlar için, meslek hastalıkları ve hayatlarının tehlikeye girmesiyle; işveren içinse, iş gücü kayıpları ve metan, yangın, toz patlamaları riskleri gibi telafisi mümkün olmayan zararlardır.
Doğru bir maden havalandırması uygulanabilmesi için, öncelikle kazı çalışmaları için planlamanın, madenin tasarım aşamasında yapılması gerekmektedir. Geniş bir galeri kesiti “dayanımı yüksek bir kazı alanı” sunduğu gibi, doğru tali vantilatör seçiminde ve madenin doğru bir şekilde işletilebilmesi için de oldukça önemlidir. Geniş bir kazı çalışma alanı ile tahkimat makine ve teçhizatlarının kurumu-sökümü, kömür çıkarımı, malzeme ve ekipmanların taşınması işleri, elektrik ekipmanlarının bağlantıları herhangi bir etkileşim olmadan kolaylıkla uygulanabilir hale gelir.
Ayrıca, hava akışını engelleyici durumları da ortadan kaldırmış olur. Aşağıdaki grafik yeraltı maden çalışmalarındaki toplam dayanım ile tali vantilatörün çalışma noktalarındaki düşük, orta ve yüksek ölçekli maden çalışmaları arasındaki ilişkiyi göstermektedir.
Grafik analizi tali vantilatörlerin performans olarak verilmiş yer altı rezistans çalışmalarında çok yüksek farklar olduğu göstermektedir direkt olarak galeri açıklığı kesit dizaynı ve yapılan kazı çalışmaları metre kare olarak alınmıştır. Ek olarak, fan çalışma noktasındaki yüksek rezistanslar fanın maksimum karakteristik barajına oldukça yakındır, bu da fanların galerilerin daha uzak noktalarına yerleştirilmesinin önerilmeyeceği çünkü fanlara fazla yükleme olacağı ve zarar verebileceği anlamına gelmektedir.
Özet:
Maden ana yolları ile kesişmeleri tasarlamak, birbirleriyle çakışmayan ekipman düzenini geniş yer altı çalışma kesit alanı ile sağlaya- bilmek için doğru bir yeraltı havalandırması, tali vantilatör için emniyetli çalışma ve madenin diğer bölgeleri için oldukça önemlidir.
Boş galeri kesit alanlarının tasarlanması işlemi yalnızca maden departmanı tarafından değil, her departmanın ekipmanlarına uygun bir şekilde olması gerektiğinden ve herkesin işlerini yapabilmesi için madende ki diğer departmanlar tarafından da karar verilerek yapılması gereken bir işlemdir.
Bütün yeraltı madenleri için kapsamlı havalandırma sistemlerinin üretimini, kurulumunu ve tasarımını yapan, Konspek Madencilik olarak tam Türkiye temsilciliğini yaptığımız Elmech – Kazeten firması ile ortak olarak hazırladığımız bu çalışmada, Türkiye yer altı madenciliğinde kanayan bir yara olan maden kazalarının önlenebilmesi adına yer altı maden havalandırması konusunda toplumu, çalışanları ve işverenleri bilinçlendirmek temel amacımızdır.
Tuğçe Ceyla Şenol
Konspek Madencilik C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Maden Mühendisi Konspek Mining HSE Specialist (C) & Mining Engineer
Bunlara Göz Atmak İster Misiniz?
